Reumatoidalne zapalenie stawów występuje u 03-1,5% populacji ogólnej. Kobiety chorują 3 razy częściej na to przewlekłe schorzenie niż mężczyźni, zaś szczyt zachorowania między 30 a 50 rokiem życia.

Autoprzeciwciała (aTPO) przeciwtarczycowe występują u 30% osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów – dlatego też u każdego chorego z RZS należałoby oznaczyć TSH oraz aTPO.

Co to jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) ?

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest to postępujący i przewlekły proces zapalny, który toczy się we wnętrzu stawów. Oczywiście jak we wszystkich schorzeniach tego typu zapalenie to rozwija się u osób „podatnych” czyli takich, u których występuje obciążenie genetyczne. W przypadku RZS zaburzenie układu odpornościowego polega na tym że powstają przeciwciała skierowane przeciwko… innym przeciwciałom. W następstwie tej reakcji tworzą się wielkogabarytowe białka, które następnie „osiadają” we wnętrzu stawów. W jamie stawowej tacy „osadnicy” nie są mile widziani i jako tacy od razu „wpadają w oko” miejscowych szeryfów (pod tym określeniem rozumiem prawidłowo funkcjonujące komórki układu odpornościowego), którzy na miejscu – w jamie stawu – wyzwalają reakcję zapalną. Reakcja ta przypomina pożar i ma na celu zniszczenie wspomnianych wielkogabarytowych intruzów. Jednakże jak na pożar przystało, zapalenie niszczy także prawidłowe elementy stawu: chrząstkę oraz kość, prowadząc do ich postępującej destrukcji. Początkowo takie zapalenie możemy sobie wyobrazić jak obrzęk, powstający po ukąszeniu owada, który jednak rozwija się w ograniczonej przestrzeni stawu. Tkanka zapalna rozpycha się, ograniczając ruchomość i powoduje ból. W stawie gromadzi się płyn, który nasila istniejące objawy. Powoli postępuje niszczenie elementów stawu, a z czasem cały staw ulega zniekształceniu , przez co ruch w obrębie stawu staje się niemożliwy.

Objawy kliniczne i badania laboratoryjne RZS

Objawy kliniczne dotyczą przede wszystkim układu kostno-stawowego:

ból i obrzęk symetrycznych drobnych stawów rąk i stóp, chociaż mogą być zajęte także duże stawy jak kolanowe, skokowe, łokciowe i barkowe.
sztywność poranna – spowodowana nagromadzeniem płynu obrzękowego, który powstaje w stawach w czasie snu. Chory potrzebuje czasu i ćwiczeń na to by „rozruszać” zajęte stawy
gorączka, bóle mięśniowe, uczucie zmęczenia, czasem utrata apetytu
dolegliwości ze strony innych narządów: częściej występuje zapalenie osierdzia, zapalenie opłucnej, zapalenie spojówek i rogówki, zespół cieśni nadgarstka, czy niedokrwistość.

Badania laboratoryjne i obrazowe jakie pozwolą na uściślenie rozpoznania:

przeciwciała przeciwcytrulinowe i czynnik reumatoidalny w klasie IgM
OB, morfologia, badanie ogólne moczu i inne badania specjalistyczne zlecane przez specjalistów w dziedzinie reumatologii
Badanie radiologiczne – prześwietlenie stawów objętych procesem zapalnym pozwala na rozpoznanie zakresu zniszczeń jakich dokonuje stan zapalny w obrębie zajętego stawu. W zaawansowanych postaciach można stwierdzić zniekształcenia stawów, nadżerki okołostawowe, podwichnięcia stawów i inne.

Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów

Leczenie powinno odbywać się pod okiem reumatologa. Opiera się ono na:
edukacji chorego, gdyż wiedza na temat przebiegu choroby jak również konieczności zmiany stylu życia jest ogromnie ważna,
leczeniu farmakologicznym – stosuje się leki, które zmniejszają reakcję zapalną wewnątrz stawów, przez co prowadzą do ustąpienia dolegliwości, które niestety, jak tego doświadczają chorzy na RZS, wracają w okresach zaostrzeń,
rehabilitacja – leczenie ruchem ma na celu zachowanie ruchomości w obrębie zajętych stawów; gdyby nie rehabilitacja stawy stałyby się sztywne, a ruch w ich obrębie niemożliwy
leczenie ortopedyczne – zastosowanie ortez oraz operacji ortopedycznych
leczenie radioizotopowe – chciałbym w tym miejscu wspomnieć o możliwości miejscowego zastosowanie izotopów promieniotwórczych itru, renu i erbu, które podane dostawowo niszczą tkankę zapalną prowadząc do istotnej poprawy stanu miejscowego (radioizotopowa synowektomia). Tej metodzie poświęciłem odrębną zakładkę SYNOWEKTOMIA, którą znajdziecie Państwo w dziale MEDYCYNA NUKLEARNA.