Leczenie radiojadem

Nadczynność tarczycy można leczyć różnymi metodami. Zażycie jodu promieniotwórczego jest w wielu przypadkach najwłaściwszą i najprostszą metodą leczenia. Po zażyciu doustnym jod jest wychwytywany przez tarczycę. Promieniowanie oddziałuje na komórki tarczycy, powodując ich niszczenie, co po kilku tygodniach prowadzi do obniżenia hormonów tarczycy we krwi i zmniejszenia rozmiarów wola.

W leczeniu chorób tarczycy stosuje się izotop jodu I¹³¹z uwagi na rodzaj emitowanego promieniowania oraz krótki okres półtrwania wynoszący ok. 8 dni. I¹³¹ emituje tak zwane promieniowanie beta – które to charakteryzuje się niewielkim zasięgiem (2 mm) i wywiera właściwy efekt terapeutyczny. Niszczy ono bowiem komórki tarczycy prowadząc do ich zaniku.

Aby odpowiednio dobrać aktywność izotopu jodu, a więc aby leczenie było optymalne, konieczne jest określenie wielkości wychwytu jodu – tak zwanej jodochwytności. Można ją określić wykonując badanie scyntygraficzne. Wymaga ono w dniu poprzedzającym badanie podania niewielkiej, diagnostycznej dawki jodu promieniotwórczego. Podanie to wymaga pozostania na czczo. Po 24 godzinach ( a więc następnego dnia) od podania dawki diagnostycznej wykonuje się zapis aktywności w postaci kolorowej „mapki” tak zwanej scyntygrafii, służącej dalej do obliczenia „dawki terapeutycznej” jodu czyli tej dawki którą należy podać do leczenia tarczycy.

W większości przypadków wystarczająca jest jedynie jedna dawka radiojodu, która może być podana nawet w dniu wykonania scyntygrafii. U niektórych chorych, jednak leczenie należy powtórzyć. W przypadku choroby Grave – Basedowa jednorazowe leczenie radiojodem jest skuteczne u 75%chorych, u pozostałych leczenie to należy powtórzyć

W czasie leczenia tarczyca staje się przejściowym źródłem promieniowania dla otoczenia. Szkodliwość tego promieniowania zależy od odległości od źródła i od czasu przebywania ze źródłem ( to znaczy z osobą leczoną). Maleje ona wraz z odległością.

• Jak jest podawany jod promieniotwórczy?  Jod podaje się w postaci kapsułek zawierających obliczoną dla Pani/Pana dawkę. Kapsułkę połyka się z plastikowego kubka lub za pomocą specjalnego aplikatora, nie dotykając ręką i obficie pobija wodą. Nie można kapsułki przewozić ani przesyłać pocztą.

• Co dzieje się z jodem w organizmie?    Część jodu jest wychwytywana przez tarczycę, gdzie wywiera działanie lecznicze, nadmiar zaś jest wydalany z moczem, kałem i potem w ciągu kilku dni.

• Jakie reakcje uboczne mogą wystąpić po zażyciu jodu?    Z reguły nie ma żadnej reakcji. Rzadko obserwuje się przejściowe nasilenie się objawów nadczynności tarczycy, uczucie suchości lub metaliczny smak w jamie ustnej, sporadycznie mogą wystąpić nudności, jeszcze rzadziej wymioty. Nie obserwuje się uczulenia na jod. Dawki stosowane w leczeniu chorób tarczycy są mikroskopijne, rzędu 0,005 mg ( dzienne zapotrzebowanie na jod wynosi 0,150mg)

• Czy leczenie jodem promieniotwórczym może wywołać raka?      Nie stwierdzono zwiększonego ryzyka rozwoju raka w następstwie takiego leczenia, a opisywane w literaturze przypadki dotyczą występowania raka tarczycy po intensywnym napromienianiu szyi promieniowaniem rentgenowskim.

• Czy można przebywać w otoczeniu zwierząt?   Oczywiście. Zwierzęta (z reguły psy czy koty ) poruszają się po podłodze a zatem w bezpiecznej odległości od źródła promieniowania jakim jest tarczyca po leczeniu jodem promieniotwórczym. Można zwierzę pogłaskać, przytulić, możliwa i bezpieczna dla zwierząt jest też chwila zabawy

• Czy po leczeniu promieniotwórczym jodem otoczenie w którym przebywam stanie się radioaktywne?   Nie. Nie ma takiej możliwości. Leczenie jodem radioaktywnym nie jest w stanie wyzwolić radioaktywności rzeczy, z którymi mamy kontakt. Nie musimy zatem poddawać kwarantannie samochodu którym wracamy po leczeniu, wymieniać mebli w pokoju gdzie przebywamy ani tez malować mieszkania (chyba że ktoś szuka pretekstu do remontu.... :-)). Nie musimy też oddzielenie prać rzeczy w których chodzimy a tym bardziej je wyrzucać...
• Czy można leczyć jodem promieniotwórczym kobiety w ciąży?  Nie. Ciąża wyklucza takie leczenie. Przed leczeniem u kobiet w wieku prokreacyjnym proponujemy wykonanie testu ciążowego.

• Czy stwierdza się jakieś ryzyko dla późniejszych ciąż?     Nie wykazano negatywnego wpływu leczenia radiojodem. Pomimo to radzimy kobietom unikać zajścia w ciąże przez okres 6 miesięcy, zaś mężczyznom spowodowania poczęcia dziecka przez 4 miesiące od leczenia.

• Czy istnieje jakieś niebezpieczeństwo dla dzieci?   Nie, jeśli zostaną zachowane środki ostrożności. Należy unikać kontaktu z dziećmi i kobietami w ciąży w okresie kwarantanny. W tym czasie dzieci nie powinny przebywać w bezpośredniej bliskości osoby leczonej (zaleca się, by dzieci przebywały i spały w innym pokoju). W przypadku pracy z dziećmi konieczny jest kilkudniowy urlop lub zwolnienie z pracy. Nie należy także uczestniczyć w zgromadzeniach, w czasie których możliwy jest kontakt z dziećmi i kobietami w ciąży. Leczenie radiojodem jest możliwe także u dzieci. Dotyczy to jednak osób powyżej 10 roku życia.

• Czy istnieje jakieś niebezpieczeństwo dla osób dorosłych?     Kontakt z osobami dorosłymi nie stanowi dla nich zagrożenia. Wskazane jest jednak spanie osobno przez ok. 2 tygodnie, kiedy to intensywność promieniowania jest największa. Zupełnie bezpieczne można korzystać z tych samych urządzeń, mebli, sprzętów gospodarstwa domowego.Trzeba pamiętać, że jod promieniotwórczy wydalany jest z potem, stolcem i moczem. Zatem należy częściej niż zwykle myć ręce oraz dokładnie spłukiwać toaletę.

• Czy istnieje jakieś niebezpieczeństwo dla zwierząt domowych czy roślin?   Nie istnieje.

• Czy można przygotować posiłki dla siebie i rodziny?   Tak. Dotykanie żywności nie ma żadnego wpływu na rodzinę pod warunkiem umycia rąk przed pracą w kuchni.

• Jakie są odległe skutki leczenia?   Leczenie to jest bezpieczne i skuteczne. W następstwie leczenia może rozwinąć się niedoczynność tarczycy: u 30% osób leczonych radiojodem w przebiegu choroby Gravesa – Basedowa niedoczynność tarczycy występuje w pierwszym roku po leczenia. W dalszych latach częstość ta narasta o 5% na rok. Należy w tym miejscu podkreślić że niedoczynność tarczycy nie jest powikłaniem a raczej mniej korzystnym efektem leczenia. Leczenie radiojodem jest uważane za postępowanie radykalne, podobnie jak leczenie operacyjne. Usunięcie gruczołu tarczowego podczas operacji jest równoznaczna z jego niedoczynnością, podczas gdy w przypadku leczenie radiojodem niedoczynność tarczycy jest możliwym (a nie obligatoryjnym) efektem leczenia. Z tego właśnie powodu należy okresowo kontrolować stężenie TSH i w razie wystąpienia niedoczynności tarczycy rozpocząć leczenie uzupełniającą tyroksyną.

• Czy można wyjeżdżać za granicę?   Przez kilka tygodni po przyjęciu jodu promieniotwórczego detektory na przejściach granicznych i lotniskach mogą sygnalizować obecność promieniowania. Dlatego w przypadku wyjazdu proszę zabrać ze sobą kartę informacyjną i przedstawić urzędnikom. Ponadto należy mieć na uwadze innych współpodróżnych, wśród których mogą być dzieci i kobiety w ciąży.

Przygotowanie pacjenta: 

• Zaleca się przed leczeniem odstawienie (pod nadzorem Lekarza Prowadzącego) następujących leków:

1. leki hamujące pracę tarczycy (Metizol, Thyrozol, Thiamazol) na okres 7 dni

2. leki wykrztuśne, suplementy diety, środki odkażające zawierające preparaty jodu na okres 1-2 tygodni

3. preparaty amiodaronu (Opacorden, Cordarone) na okres 3-6 miesięcy

4. po podaniu jodowych środków kontrastowych (w czasie tomografii komputerowej, koronarografii) leczenie radiojodem możliwe jest nie wcześniej niż po 4-6 tygodniach

• guzy tarczycy należy ocenić cytologicznie przed podaniem radiojodu – biopsja zmiany ogniskowej powinna być przeprowadzona co najmniej 14 dni przed planowanym leczeniem,

• chory na badanie zgłasza się po lekkim śniadaniu. Jeśli chory jest leczony z powodu   chorób współistniejących, powinien zażyć odpowiednie zalecane leki.

Przebieg leczenia: 

• leczenie radiojodem jest procedurą dwudniową realizowaną w trybie ambulatoryjnym:

• pacjent w czasie pierwszej wizyty, na podstawie wywiadu, badania lekarskiego, wcześniej wykonanych badań obrazowych oraz oznaczeń stężenia hormonów we krwi, zostaje zakwalifikowany do leczenia radiojodem

• chory zgłasza się do Zakładu Medycyny Nuklearnej z dowodem osobistym, legitymacją ubezpieczeniową oraz skierowaniem na leczenie, które powinno zawierać opis problemu klinicznego w tym wyniki dotychczasowych badań laboratoryjnych oraz wynik badania USG tarczycy. W tym dniu chory otrzymuje kapsułkę zawierającą radioizotop w dawce diagnostycznej, którą połyka popijając obficie wodą.

• w dniu następnym wykonane jest badanie scyntygraficzne – chory zasiada przed gammakamerą - urządzeniem dokonującym pomieru aktywności promieniowania znad tarczycy. Badanie to trwa około 5 minut. Na podstawie scyntygrafii określa się jodochwytność i oblicza aktywność radiofarmaceutyku konieczną do leczenia chorego. W razie braku przeciwskazań w tym samym dniu przeprowadzane jest leczenie – chory otrzymuje kapsułkę zawierającą przeznaczony dla niego izotopu, którą popija obficie wodą,

• po przebytym leczeniu możliwe jest korzystanie z komunikacji zbiorowej do 2 godzin od podania izotopu – zatem zalecany jest transport własnym środkim lokomocji, zwłaszcza na większą odległość.

• po leczeniu radiojodem obowiązuje unikanie przez okres ok 14 dni dzieci do 18 roku życia i kobiet w ciąży

Leczenie radiojodem na podstawie skierowania z Poradni Endokrynologicznej oraz POZ jest refundowane przez NFZ.

Grafika pochodzi ze stron:  

• http://www.zdrowastrona.pl/index.php?mact=Badania,cntnt01,detail,0&cntnt01articleid=131&cntnt01returnid=246

• http://health.howstuffworks.com/human-body/systems/endocrine/why-thyroid-important.htm

• http://www.scenicreflections.com/download/203584/radioactivity_Wallpaper/