Zachorowalność na ten nowotwór jest 3-krotnie większa wśród mężczyzn niż kobiet, gdyż wynosi około 15 zachorowań na 100.000 u mężczyzn i 5,5 u kobiet.

Najistotniejszym czynnikiem ryzyka zachorowania na ten nowotwór jest wirusowe zapalenie wątroby typu B i typu C. Stąd też tak ważna jest profilaktyka wirusowego zapalenia wątroby typu B (niestety nie ma jeszcze skutecznej szczepionki przeciwko wirusowi typu C). W powstawaniu raka wątroby istotną rolę odgrywają także środki chemiczne obciążające pracę wątroby (jak na przykład alkohol) oraz palenie tytoniu.

Rak wątroby przez długi okres czasu nie daje istotnych objawów klinicznych gdyż jak wspomniałem rozwija się na podłożu przewlekłego uszkodzenia wątroby, stąd też niestrawność, pobolewania w prawym podżebrzu, wzdęcia są przez wielu chorych wiązane z „podrażnieniem wątroby”, błędem dietetycznym itd. Dopiero zaawansowane postacie raka dają objawy które powinny być przyczyną diagnostyki:

postępujące wyniszczenie – wątroba pełni bardzo ważne funkcje: odtruwa organizm, produkuje różnego typu białka pełniące istotną rolę w organizmie, a także produkuje żółć umożliwiającą właściwe trawienie spożytych przez nas pokarmów. Gdy czynność wątroby ulega zaburzeniu wiele procesów nie przebiega w należyty sposób. Skutkiem tego jest brak apetytu i utrata masy ciała,
ból brzucha – niekiedy jest to ból ciągły, występujący w tym samym miejscu niezależnie od posiłku, niekiedy znów ma charakter kolki (jak przy kamicy pęcherzyka żółciowego) jednakże owe ataki kolki występują co raz częściej i są coraz intensywniejsze, nie mają też związku z posiłkiem,
powiększenie obwodu brzucha – jest przejawem zaburzeń pracy wątroby zwłaszcza niedoboru białek produkowanych w tym narządzie. Z drugiej strony powiększający się rak wątroby może uciskać na naczynia prowadzące do wątroby krew z obszaru jamy brzusznej, co sprawia że w jamie brzusznej "gromadzi się woda",
żółtaczka – może być objawem raka wątroby i choć występuje także w czasie wirusowego zapalenia tego narządu, kamicy przewodów żółciowych oraz może mieć charakter wrodzony i wynikać z zaburzenia pracy białek w wątrobie, to zawsze wymaga diagnostyki
obrzęki kończyn dolnych – występują wówczas gdy rozwijający się nowotwór uciska na naczynia żylne i przez to utrudnia odpływ krwi z kończyn dolnych.

Rozpoznanie raka wątroby stawia się na podstawie badań obrazowych: USG, tomografii komputerowej i ewentualnie rezonansu magnetycznego, wykonanego w razie wątpliwości. W badaniach tych widzimy jedno ognisko raka. Markerem laboratoryjnym sugerującym raka wątroby jest alfa-fetoproteina, którą należy oznaczać okresowo zwłaszcza u osób z wirusowym zapaleniem wątroby (zarówno typ B jak i C) oraz marskością wątroby.

Leczenie raka wątroby polega na operacji i daje dobre efekty wówczas gdy uzupełniona jest przeszczepem wątroby. Wówczas odsetek 5 – letniego przeżycia dotyczy nawet 75%.

Nowotwory przerzutowe:

W tym miejscu chciałbym poświęcić nieco miejsca zmianom przerzutowym do wątroby. Jak wiadomo wątroba jest miejscem przerzutów nowotworów zlokalizowanych w innych narządach. Najczęściej do wątroby dają przerzuty nowotwory przewodu pokarmowego (50% stwierdzonych zmian przerzutowych w wątrobie pochodzi z przewodu pokarmowego): rak trzustki, jelita grubego, odbytnicy. Także rak płuca, piersi, układu moczowo-płciowego a nawet niektóre postacie raka tarczycy, dają przerzuty do wątroby.

W przypadku nowotworów przerzutowych w badaniach obrazowych (USG, TK, MR)widzimy całe mnóstwo mniejszych lub większych zmian, których nie powinniśmy znaleźć w tej lokalizacji. Także badania PET z fluorodezoksyglukozą może przyczynić się do rozpoznania zmian przerzutowych niektórych nowotworów (raka płuc, jelita grubego). Pomocne bywa oznaczenie stężenie CEA czy Ca19-9 – który są markerami odpowiednio raka jelita grubego (choć nie tylko) oraz raka trzustki.

Zawsze przy podejrzeniu przerzutów do wątroby należy rozpocząć starania by rozpoznać ognisko pierwotne, z którego pochodzą przerzuty. Należy rozważyć wykonanie, gastroskopii, kolonoskopii, bronchoskopii... itp. Znalezienie źródła komórek nowotworowych umożliwia, bowiem, podjęcie odpowiedniego leczenia - w przypadku uogólnionego procesu nowotworowego w grę wchodzi chemioterapia. Należy pamiętać, że w zależności od rodzaju nowotworu dobierane są indywidualne leki, na które dany nowotwór jest wrażliwy – dlatego rozpoznanie rodzaju nowotworu jest tak ważne.

Grafika pochodzi ze stron: