Najistotniejszym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka żołądka jest jego przewlekłe zapalenie. Z kolei najczęstszą przyczyną takiego zapalenia jest znany nam wszystkim Helikobakter pylori. Nie oznacza to od razu, że kto jest nieszczęśliwym posiadaczem tego "sublokatora" zachoruje na raka żołądka. Absolutnie nie. Nowotwór ten rozwija się na podłożu nie leczonego zapalenia, które trwa ponad 30 lat... Dzięki wczesnemu wykrywaniu i odpowiedniemu leczeniu infekcji H. Pylori częstość zachorowań na raka żołądka w Polsce zmniejsza się w ostatnich latach w przeciwieństwie do innych krajów Europy, co jest niewątpliwą zasługą postępowania profilaktycznego. Innymi czynnikami ryzyka rozwoju tego nowotworu są złe nawyki żywieniowe: spożywanie dużych ilości słonych i przede wszystkim wędzonych pokarmów. Wędzenie i smażenie bowiem powoduje w pokarmach powstanie nitrozamin – związków o działaniu rakotwórczym.

Rak żołądka niestety przez długi czas pozostaje bezobjawowy. We wczesnych stadiach rozwoju mogą jednak wystąpić:

dyskomfort lub pobolewania w środkowym nadbrzuszu, zwłaszcza jeśli występują długotrwale (miesiące, lata) w tej samej okolicy, nawracają bez istotnej przyczyny i są co raz silniejsze w miarę upływu czasu
uczucie szybkiej sytości nawet po spożyciu niewielkiej ilości pokarmu
mogą wystąpić nudności, odbijania.

Jak widać nie są to objawy charakterystyczne i mogą sugerować raczej chorobę wrzodową, ale gdy występują w tej samej lokalizacji i przez dłuższy okres czasu powinny wzbudzić niepokój.

Do objawów, których wystąpienie powinno nakazywać wręcz diagnostykę należą:

brak łaknienia prowadzące do zmniejszenia masy ciała – nowotwór bowiem wydziela substancje hamujące apetyt, poza tym sam przez swoją obecność upośledza proces trawienia (w porównaniu nadczynność tarczycy prowadzi do utraty masy ciała ze wzmożonym apetytem...)
wstręt do pokarmów mięsnych, zwłaszcza w skojarzeniu z chudnięciem – kiedyś objaw ten był bardzo eksponowany przez gastroenterologów, w dniu dzisiejszym jednak wobec nowomodnych sposobów przyrządzania wędlin, niechęć do ich spożywania raczej już nikogo nie dziwi...
zaburzenia połykania – podobnie jak w przypadku raka przełyku, objaw ten występuje gdy nowotwór jest zlokalizowany w miejscu gdzie przełyk łączy się z żołądkiem,
stały ból w nadbrzuszu – ciągły, nudzący, czasem nasilający się wieczorem.

Badaniem umożliwiającym rozpoznanie raka żołądka jest gastroskopia. Podczas tego badania lekarz widzi zmienione chorobowo miejsce i pobiera wycinek błony śluzowej. Histopatologiczna ocena wycinka z kolei jest podstawą do rozpoznania raka żołądka. Tomografia komputerowa jamy brzusznej umożliwia ocenę zaawansowania klinicznego czyli potwierdzenie lub wykluczenie ewentualnych przerzutów do okolicznych węzłów chłonnych lub wątroby. Endosonografia (rodzaj badania USG) umożliwia ocenę rozległości zmiany.

Chciałbym w tym miejscu odnieść się do rozpoznania infekcji H. Pylori, będącej najistotniejszym czynnikiem ryzyka raka żołądka. Istnieją dwie powszechnie uznane metody potwierdzające aktualną infekcję:

test ureazowy – wykonywany podczas badania gastroskopowego – kiedy to pobrany wycinek błony śluzowej żołądka umieszcza się na specjalnym podłożu. Podłoże to zmienia kolor w przypadku obecności H. Pylori,
test oddechowy – kiedy to choremu podaje się do wypicia płyn zawierający mocznik znakowany radioaktywnym węglem. Mocznik rozkładany jest przez żywe bakterie, a stężenie powstającego w tej reakcji dwutlenku węgla (w tym przypadku węgiel jest radioaktywny i emituje promieniowanie gamma które jest odbierane przez odpowiednie detektory) oznaczane jest w wydychanym przez chorego powietrzu.

Ostatnio popularna ocena stężenia przeciwciał przeciwko H. Pylori w surowicy krwi, jest metodą pośrednią. Świadczy ona o zakażeniu jedynie u osób które wcześniej nie były poddane leczeniu eradykacyjnemu (nie były odpowiednio leczone z powodu infekcji H. Pylori). Musimy bowiem pamiętać, że przeciwciała przeciwko bakteriom mogą długo występować w surowicy krwi (u niektórych cała lata) zatem utrzymywania się wysokiego miana przeciwciał 2 miesiące po leczeniu wcale nie musi oznaczać że leczenie nie było skuteczne...

Leczenie raka żołądka opiera się na chirurgicznym usunięciu żołądka i jest tym skuteczniejsze im wcześniej wykryto nowotwór. Leczenie wczesnych postaci raka rokuje bardzo dobrze, gdyż okres 5-lat przeżywa 90% leczonych (i oczywiście żyje dalej...) natomiast w przypadkach zawansowanych 5-letnie przeżycie dotyczy już tylko 15% osób. Chemio- i radioterapia mają mniejsze znaczenie w leczeniu raka żołądka.

Grafika pochodzi ze stron: