Najistotniejszymi czynnikami ryzyka raka jelita grubego jest zespół polipowatości rodzinnej a także pojedyncze gruczolaki oraz przewlekłe zapalenia jelit. Nie bez znaczenia dla rozwoju tego nowotworu ma sposób odżywiania. Uważa się że dieta bogata w tłuszcze zwierzęce i czerwone mięso sprzyja rozwojowi raka w jelicie grubym, podczas gdy spożywanie warzyw i owoców ma działanie ochronne. Ostatnio co raz częściej podkreśla się prewencyjne działanie suplementacji witaminy D, gdyż witamina ta ma wykazane działanie przeciwnowotworowe między innymi w odniesieniu do raka jelita grubego.

Niestety początkowo, jak większość nowotworów, rak jelita grubego rozwija się podstępnie i bezobjawowo. Objawy, jakie występują podczas tej choroby zależą przede wszystkim od lokalizacji zmiany. Należą do nich:

niedokrwistość – rak ten powoduje niewielkie ale powtarzające się krwawienia do świata jelita, zwłaszcza jeśli jest zlokalizowany po prawej stronie jamy brzusznej. Systematyczna utrata niewielkiej ilości krwi z czasem prowadzi do niedoboru żelaza i w następstwie do niedokrwistości,
domieszka krwi w stolcu – choć najczęstszym powodem są guzki krwawnicze – zawsze wymaga wyjaśnienia,
zmiana rytmu wypróżnień – jest to objaw na który należy zwrócić szczególną uwagę. Częstość wypróżnień zależy od stylu życia oraz od jakości spożywanego pokarmu. Generalnie każdy człowiek ma ustalony rytm wypróżnień( raz na dobę, raz na 2 dni itd.). Zaburzenie tego rytmu, polegające na wystąpieniu zaparć, albo też biegunek, w momencie gdy "od zawsze" stolec był oddawany rzadko powinno być przyczyną podjęcia diagnostyki, szczególnie gdy biegunki i zaparcia występują naprzemiennie,
objawy niedrożności – zostały opisane we wstępie do nowotworów przewodu pokarmowego. Niedrożność bywa pierwszym objawem około 6% nowotworów jelita grubego...
bóle brzucha – uporczywe, zlokalizowane w tym samym miejscu,

daremne parcie na stolec - powtarzające się epizody parcia na stolec, po których nie udaje się go oddać,

objawy ogólne – postępująca utrata masy ciała, brak apetytu, osłabienie.

Jak w porę rozpoznać nowotwór?

Najważniejszym badaniem jest kolonoskopia. Jest to badanie wykonywane za pomocą giętkiego, długiego (ok. 150–180 cm) endoskopu wprowadzanego przez odbyt, dzięki któremu można uwidocznić całe jelito grube. Badanie to pozwala na lokalizacje zmiany oraz pobranie wycinków do badania. Badanie wycinków potwierdza rozpoznania raka.
Tomografia komputerowa ewentualnie rezonans magnetyczny służą do oceny zaawansowania procesu, gdyż pozwalają uwidocznić przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych lub wątroby. W mojej opinii badanie to powinno być wykonane w każdym przypadku, gdy występują objawy budzące podejrzenie o nowotwór. Podobnie, bowiem, jak w przypadku raka przełyku, zmiana w błonie śluzowej jelita bywa niewielka i może zostać przeoczona w badaniu kolonoskopowym a nowotwór rozprzestrzenia się na zewnątrz jelita i nacieka otaczające tkanki. Rozległość tego nacieku określi badanie tomograficzne.
Tomografia komputerowa daje także możliwość tak zwanej wirtualnej kolonoskopii. Podczas tego badania do jelita grubego po jego oczyszczeniu wprowadza się powietrze a ściany jelita oceniane są przy pomocy tomografu. Metoda ta pozwala na lokalizację zmian, nie umożliwia jednak na pobranie wycinków będących podstawą rozpoznania.
Badanie PET z użycie 18 fluoroglukozy jest cennym badaniem w diagnostyce wznowy po przebytym leczeniu.
Badania laboratoryjne – badanie antygenu karcynoembrionalnego (CEA) we krwi. Jest to badanie krwi, w czasie którego oznacza się stężenie typowego dla rozwoju nowotworów jelita grubego markeru. Badanie wykorzystywane jest obecnie przede wszystkim w obserwacji chorych po leczeniu na nowotwory jelita grubego – pomaga stwierdzić, czy nie doszło do wznowy procesu nowotworowego,
Badanie obecności krwi utajonej w stolcu -Badanie to pozwala na stwierdzenie, czy w stolcu nie ma śladów niewidocznej nieuzbrojonym okiem krwi.

Leczenie raka jelita grubego polega na operacji zmiany z dużym marginesem zdrowej tkanki. Po leczeniu operacyjnym stosowana jest chemioterapia która zmniejsza ryzyko miejscowej wznowy . W przypadku gdy nowotwór zlokalizowany jest w odbytnicy istotną rolę odgrywa radioterapia.

Profilaktyka raka jelita grubego polega na diecie bogatej w warzywa i owoce a ubogiej w tłuszcze zwierzęce. Wykazano również iż regularne przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego (aspiryna, polopiryna) zmniejsza zapadalność i umieralność na raka jelita grubego. Duże znaczenia mają także badania przesiewowe, polegające na badaniu na krew utajoną, które należy wykonywać co roku kolonoskopii co 10 lat. Badania przesiewowe rozpoczyna się od 50 roku życia. U osób obciążonych rodzinnym ryzykiem raka jelita grubego badania te rozpoczyna się wcześniej i powtarza częściej.

Grafika pochodzi ze stron:

Rak jelita grubego